A ltın ve gümüş sikkelerin birlikte kullanıldığı zamanlarda insanlar altın olanı saklamış, gümüş olanı harcamış. Neden? Çünkü insanların değerli olanı elde tutması, değersiz olanı ise elden çıkarması oldukça rasyonel bir davranış. İşte rasyonel olan bu davranışı, 16.yy’da İ ngiltere'de Kraliçe I. Elizabeth'in mali danışmanı olan Sir Thomas Gresham, “kötü para, iyi parayı kovar” ifadesiyle ekonomik bir yasaya dönüştürmüştür. Gresham yasası, yazılı (nominal) değerleri a ynı fakat külçe değerleri farklı iki paradan, külçe değeri yüksek olan paranın piyasadan (dolaşımdan) çekilmesidir. Nominal değer ve külçe değeri ne demektir? Örneğin bir madeni paranın üzerinde “5 TL” yazıyorsa bu onun nominal değeridir. Külçe değeri ise paranın yapıldığı metalin (altın, gümüş, bakır, nikel vs.) piyasa değeridir. Yani parayı eritip sadece metal olarak sattığınızda elde edeceğiniz değerdir. Örneğin elinizde iki adet 5 TL’lik madeni para var. Biri gümüşten, diğeri nikelden yapılmış olsun. İki...
Kasım ayının son haftasının hafta sonunda, üniversitenin merkezi ara sınavlarına gitmek için metroyu, kendime araç edindim. Sınavda, yanlış cevaplarımın doğru cevaplarımı eksiltmesi yarım saatimi alırken sınava gitmek ve eve gelmek için tam 3 saat zaman harcamıştım. Şaşkınım hâlâ. Bunca zamanı har vurup hora harca ma mak için -zamanımı değerlendiren olmak adına- davranış gözlemciliği yaptım az biraz. Gözlemlerime dayalı düşünsel serzenişlerimi yazmaya başlıyorum ohal’de. Sınavlara geliş gidişlerim sayesinde öğrendiğim ilk şey, telefon emanetçileri diye bir iş kolunun olduğudur. Telefonundan yarım saat dahi ayrı kalamayanlar için düşünülmüş bir hizmet kolu var artık: emanetçilik. Sen telefonundan ayrı yaşamıyorsun diye sana bağımlı diyorlar, sonra da sen bunu kabul etmiyorsun. Bak, bağımlısın işte. Telefonunu 2-3 saat evinde bırak git sınavına ama gi-de-mi-yor-sun. Niye? Ülkemizdeki telefon bağımlılığının derecesini anlamak istiyorsanız, sizleri -haydi bilimciler- sınav gün...