Eğitim, okulun bahçesinde başlar.

Bedeni, ruhu eğitmeden yahut eğitim kurumlarında bedene ve ruha (duyguya) mekân yaratmadan "akıl eğitimi" nafile bir çaba olarak kalmaya -ne yazık ki- devam edecek. Okul bahçelerine bakın. Orada ne ruh (sanat-estetik) ne de beden (eğitimi) kalmıştır. Okul bahçeleri pek çoğumuz için artık sadece tören alanlarından daha fazlası değildir. Söylemek zorundayım; eksiltilmiş mekânlarda, aklın eğitimi de yarımdır, tamamlanmamıştır. Şimdi sorarım çiçekler, sadece seyirlikse okul bahçeleri kimin içindir?

Bedenimizi, duygularımızı keşfedemiyoruz; bedenimize, duygularımıza hâkim olamıyoruz? Bedenimize ve ruhumuza egemen olamadığımız için bilge insan da olamıyoruz.  Bedenimizi keşfetmeden aklı keşfetmek! Nasıl olur? Bedenini, ruhunu keşfetmeyen aklını nasıl keşfeder? Sınıflarımızı akıllı tahtalarla donattık ama okul bahçelerimizi göz ardı ettik? Niye? Burada söylemek istediğim okul bahçelerimizin metrekare cinsinden yüzölçümünün kaç olduğu değildir. Söylemek istediğim okul bahçelerinin niceliksel büyüklüğü de değildir. Okulun havuzlu bir bahçesinin veya tavşanlı bir bahçesinin olup olmadığı da değildir. Gösterişli ama işlevsiz okul bahçeleri, o kadar çoğaldı ki ulaşmak için sadece para vermeniz yeterli. Özellikle para verdiğiniz yerlere, mekânlara, okullara bakınız. Hâkim kılınan tutum, üstümüze giydirilen davranış biçimi, parayı verenin estetik tutum ve davranışa(!) sahip olduğu kanısıdır. Oysa parayı verenin bilmediği unsur, satın aldığı eğitim hizmetinin sadece para verilenin (parayı alanın) görgüsüyle sınırlanmış olduğudur. Bilgisiz görgü de olabildiğine göre durumun vahametini tahmin edebilirsiniz.

Bugün topsuz, potasız ama sadece saha çizgileri olan; ağaçsız ama çiçeklendirilmiş; topraksız ama asfaltlandırılmış o kadar çok okul bahçesi görürsünüz ki Mustafa Kemal’in “sağlam kafa sağlam vücutta bulunur” vecizesi bir duvar süsünden ibarettir artık. Vahim olan bu tablonun bilhassa bedeni, ruhu ve aklı eğitmekle, eğmekle işe koştuğumuz okullarımızda gözlenmesidir. İlkokulların bahçeleri ‘oyundan’ soyutlanmıştır. Çocuklarımızın sosyal iletişim ve spor alanları istismar edilmiştir. Okul bahçelerinin şaşalı bir görünümü varsa da daha çok cebinizdeki paraya göz konmuş olmasındandır. Yani okul bahçelerinde emek yoktur; emeğin olmadığı mekânlarda insan hiç yoktur. İnsan yoksa insanî değer, akıl nerededir? Nerede aramak lâzımdır?

Bir okulun okul bahçesindeki eksikliği, okul bahçesinin olmamasından değildir. Sınırlı da olsa bir okul bahçesindeki kayda değer en önemli eksiklik, bedensizliktir ve ruhsuzluktur. Nâzarımda bir okul bahçesi seyirlikse 'sergiliktir' sadece. Bakarsın ve geçersin. Dokunmazsın. Temas etmesin. Yani düşünmezsin. Yani yarım bırakılansındır. Bir okul bahçesinde insan bedeni (spor etkinlikleri) yoksa duygu (sanat etkinlikleri) yoksa "aklın" zembille ineceğine inanan öğrencileri, ebeveynleri, eğitimcileri, idarecileri çokça var demektir. Bedenlerini kontrol edemeyen çocuklarımız akıllarını/düşüncelerini de kontrol edemeyeceklerdir. Ruhlarını/duygularını denetleyemeyen çocuklarımız, düşüncelerini de denetleyemeyeceklerdir. İşte bu nedenle, kendini denetleyemeyenleri, bir başkası hep denetleyecektir. Bu sebeple sporsuz ve sanatsız bir eğitim sisteminden adına (özgür) düşünce dediğimiz bir "akıl sistemi" çıkmaz, çıkamaz. Çıkmayacaktır da. Artık idrakine vardım. Aklımızı başımıza almak için önce bedenimizi, ruhumuzu eğitmeli; önce bedenimizi ve ruhumuzu kendimiz kontrol etmeli. Bedenimin, duygularımın kontrolü şayet benim elimde ise benim aklımı, kim teslim alabilir? Sorarım size.

Bedenini ve duygularını denetleme fırsatının çocuklara verildiği eğitim ortamlarında yaratıcı fikirlerin, üst düzey becerilerin dahası “aklın” ortaya çıkma olasılığı yüksek olacaktır. Bedenimizi ve ruhumuzu baskılayan bir eğitim sisteminden özgür ve yaratıcı fikirler (akıl) çıkmaz, çıkamaz. Çıkmayacaktır da.

O halde aklımızı başımıza almanın bir yolu, önce bedenimizi ve ruhumuzu denetleyebilmektir. Bireyin kendisinin denetleyebilmesidir. Bunun yolu, eğitimdir. Eğitimin vücuda geldiği okul bahçelerindedir. Özellikle küçük yaştaki çocuklarımızı eğitme/eğme sürecini tekrar düşünelim. Burada kullandığım “eğme” deyimim “boyun eğdirme” anlamına gelmediğini özellikle belirtmek isterim. Eğme, eğmekten, eğitimden kastım olumsuz, istenmeyen tutum ve davranışların sıklığını azaltmak; olumlu tutum ve davranışların gözlenme sıklığını arttırmaktır. O sebeple okulöncesi, ilkokul, ortaokul düzeylerindeki okullarımızın okul bahçelerinin yapılma/inşa standardı olsa da (bu standart sadece metrekare cinsindendir), işlevi, önemi göz ardı edilmemelidir. Bu yazıyla amacım sadece bunu hatırlatmaktır. İlaveten izah etmeye de cüret edebilmek içindir. Bilenler sadece bilinenleri tekrar eder, konuşur da konuşur ancak ne var ki izah etmek, anlatmak tekrarlamaktan çok daha güçlü bir edimdir. Cesaret ister. Bir kez daha cüret etmek, anlatmak istiyorum ki,

1-  Anadilimizi bilmeden, anadilimizi doğru düzgün kullanmadan hiçbir zaman doğru düşünemeyeceğiz, akıl yürütemeyeceğiz, problem çözemeyeceğiz.

2- Sporla bedenimizi geliştirmeden, sanatla ruhumuzu yoğurmadan, ne doğanın matematiğini-mantığını ne de bilimi-felsefeyi fark edeceğiz.