Kadın mı erkek mi? Yoksa insan mı?

Kadınlar -küresel olarak- üst düzey yöneticilik alanında yetersiz seviyede temsil ediliyorlar ve üst düzey yöneticilik pozisyonlarının yalnızca % 22’sinde yer alıyorlar (İGR, 2015). Yöneticilik ve yüksek kazanç konusunda dünya ülkelerindeki gözlenen genel eğilimin, maalesef kadınlardan çok erkeklere hak görülmüş olduğudur. Buna rağmen kusurlu olan bakış açımızdır, kadınlara pozitif ayrımcılık yapılması söylemleridir. Bu söylem, çözüm kümesinin elemalarından biri dahi olamaz. Üst düzey pozisyonlarda görev almada, ücret politikalarında veya iş gücü piyasalarında kadına yönelik pozitif ayrımcılık yapılmasından ziyade bakış açımız, liyakat kavramının yörüngesinde olmalıdır.

2008 yılında, OECD tarafından yapılan uluslararası öğrenme öğretme anketinin (TALIS) sonuç raporuna göre ülkemizde eğitim kurumlarında görev yapan okul müdürlerinin sadece yüzde 8,9’unun kadın olduğu ifade edilmiştir. Aynı araştırmaya katılan OECD ülkelerinde kadın müdürlerinin oranı ise % 44,6 olduğu belirtilmiştir. Oransal bu farkın özellikle eğitim kurumlarında gözlenmiş olmasına dikkatinizi çekerim. 

2014 yılında Türkiye’de parlamentodaki kadın milletvekili oranı % 14,4; 2016 ve 2017 yılında ise bu oran % 14,7’dir. Diğer taraftan kabinedeki kadın bakan oranı 2016 yılında % 3,7 iken 2017 yılında bu oran  %7,4 olmuştur. Bir başka deyişle kabinedeki kadın bakan sayısı 1 iken 2 kadın olmuştur. TUİK’in istatistiklerine göre ülkemizde şirketlerde üst düzey ve orta kademe yönetici pozisyonundaki kadın oranı 2015 yılında % 14,4 ve 2016 yılında % 16,7’dir. 2016 yılı için 15-24 yaş arası genç işsizlik oranı kadınlarda %23,7 erkeklerde % 17,4'tür. Genç işsizlik oranı kadınlar arasında daha fazladır. Ülkemizde 15 yaş ve üzerinde olup istihdam edilen erkeklerin oranı %65,1, kadınların oranı %28’dir. İşveren olarak çalışanların % 1,3’ü kadın % 6’sı erkektir. Kendi hesabına çalışanların %8,8’i kadın %20’si erkektir. 

2017 yılı için 16-74 yaş aralığındaki kadın bireylerinz % 57,7’si erkeklerin % 73’8’i internet kullanmaktadır.

Sadece ülkemizde değil 2015 yılı insani gelişme raporuna göre dünyada cinsiyet eşitsizliğinin mevcudiyeti hala söz konusudur. Bu rapora göre kadınlar küresel olarak çalışma dünyasında erkeklerden % 24 daha az kazanıyorlar ve idari pozisyonlarda ve yöneticilik pozisyonlarında % 25 daha az bulunuyorlar. Kadınlar ulusal parlamentolarda ise hala yalnızca % 22 oranında milletvekili seçilebiliyorlar. Yıl oldu 2018 ve önümüzdeki yıllarda kadınların yalnızca eğitim alanında değil politika, ekonomi, hukuk, sağlık gibi alanlarda da erkeklerle oransal olarak eşitliğinin sağlanması noktasında çözümler üretebilir olmalıyız. Şu bir bulgudur ki ülkemiz için eğitim durumuna göre işgücüne katılım oranları incelendiğinde, kadınların eğitim düzeyi yükseldikçe işgücüne daha fazla katıldıkları gözlenmiştir. 

Ders içeriklerinde,  öğretim programlarında temel ilkelerde ifade edilen cinsiyete göre fırsat eşitliğinin bir değer olarak ifade edilmesine rağmen bunun pratiğinin olmadığı hem ayandır hem beyandır. 

2017 yılı için IMF kaynaklarına göre ortalama kişi başına düşen milli gelir (USD) sıralamasında Kanada 42.210 dolar ile 18.sırada iken ülkemizin sıralaması 10.743 dolar ile 58’dir. Kanada, G-8 ve G-20 üyesi olup dünyanın en büyük ekonomisine sahip ülkelerden biridir. Bu ülke öyle bir ülkedir ki kabinede kadın ve erkeğe sayısının eşitliğini önemsemiştir. Dahası Kanada başbakanı Justin Trudeau, milli marşlarında geçen cinsiyetçi ifadeyi parlamentoda oy çokluğu ile 2016 yılında değiştirilmiştir.  Kanada’nın toplumsal alanda eşitlikçi yaklaşımı kayda değerdir. Dolayısıyla Kanada örneğinden ipuçları, çok iyi okunmalıdır. Ekonomik anlamda kalkınması yüksek olan ülkelerin cinsiyete göre eşitlikçi tutumları benzerdir. O halde, ülkemiz, ilkin kız çocuklarımızın okullaşmasını "eşitlik ve hak" kavramları üzerinden sağlamaya çalışmalıdır. 

İş gücü piyasalarında cinsiyetin rekabet yaratan bir unsur olmaktan çıkarılıp iş bölümü ve dayanışma unsurları önceliklenmelidir.  Karar verici pozisyonlarda, kurumlarda, politikada, ailede vs. kısaca toplumsal alanın her sahasında kadınların en az erkekler kadar sayıca temsiline liyakat temelinde önem verilmesi gerekmektedir. Çünkü cinsiyete dayalı “çatışma” değil; insana özgü “dayanışma” dünyaya huzur getirecektir.  Dişi de erkek de doğduğu anda birer beşerdir. Ne vakit ki yaşar, ne vakit ki düşünür; işte o zaman beşer olan dişi/erkek "insan” oluverir. Beşerin toplumsal rolü kadın da olsa erkek de olsa ne vakit ki düşünür, yaşar o vakit "insan" oluverir.