A ltın ve gümüş sikkelerin birlikte kullanıldığı zamanlarda insanlar altın olanı saklamış, gümüş olanı harcamış. Neden? Çünkü insanların değerli olanı elde tutması, değersiz olanı ise elden çıkarması oldukça rasyonel bir davranış. İşte rasyonel olan bu davranışı, 16.yy’da İ ngiltere'de Kraliçe I. Elizabeth'in mali danışmanı olan Sir Thomas Gresham, “kötü para, iyi parayı kovar” ifadesiyle ekonomik bir yasaya dönüştürmüştür. Gresham yasası, yazılı (nominal) değerleri a ynı fakat külçe değerleri farklı iki paradan, külçe değeri yüksek olan paranın piyasadan (dolaşımdan) çekilmesidir. Nominal değer ve külçe değeri ne demektir? Örneğin bir madeni paranın üzerinde “5 TL” yazıyorsa bu onun nominal değeridir. Külçe değeri ise paranın yapıldığı metalin (altın, gümüş, bakır, nikel vs.) piyasa değeridir. Yani parayı eritip sadece metal olarak sattığınızda elde edeceğiniz değerdir. Örneğin elinizde iki adet 5 TL’lik madeni para var. Biri gümüşten, diğeri nikelden yapılmış olsun. İki...
Ortalama, çoğu kişi için dört işlem bilgisi gerektiren bir denklemdir. Ancak ortalama kavramını açıklamak, hesaplamak kadar kolay değildir. Çünkü salt matematiksel bir işlemden ziyade ortalama kavramının çok daha farklı belirlenimleri söz konusudur. Ortalama; bir orta nokta mıdır? ne çok ne de az olan bir denge seviyesi midir? sıklık bakımından en çok gözlenen midir? kabaca tahmin edilen bir ölçü müdür? iki şeyin arasında olan mıdır? Ortalama kavramının tarihsel köklerine indiğimizde ilkin İskenderiye’li Öklid ve onun Elemanları isimli eseriyle karşılaşmaktayız. Çünkü Öklid’in Elemanları eserinde orta değer , orta orantı (geometrik ortalama) üzerine önermeler bulunmaktadır . Diğer taraftan Antik Yunan filozofu Aristoteles Nikomakhos’a Etik isimli eserinde erdemlerin yapısı üzerinden bir kavram olarak ortalamanın, ortanın felsefesini yapmıştır ve ‘bize göre ortalama’ ile ‘matematiksel ortalama’ üzerine bir ayrımda bulunmuştur . Diğer taraftan aritmetik, geomet...